Akma Noktası Nedir?

Düşük sıcaklıklarda yağın akışkanlığını neyin belirlediğini hiç merak ettiniz mi?

Akma noktası, yağın katılaşmadan önce dökülebilir kaldığı en düşük sıcaklıktır. Yağlayıcıların ve yakıtların soğuk koşullarda performansını ve kullanımını etkileyen çok önemli bir özelliktir.

Akma Noktası Nedir?

Akma noktası, bir petrol ürününün akış özelliklerini koruduğu en düşük sıcaklıktır. Yağların ve yakıtların soğuk sıcaklıklarda kullanılabilirliğini belirlemek için çok önemli bir özelliktir.

Akma noktasını ölçmek için ASTM D97 ve ASTM D5949 gibi standart test yöntemleri kullanılır. Bu testler, yağ numunesinin soğutulmasını ve akış davranışının gözlemlenmesini içerir. Manuel yöntem (ASTM D97) belirli sıcaklık aralıklarında yüzey hareketini kontrol ederken, otomatik yöntem (ASTM D5949) numune hareketini izlemek için optik dedektörler kullanır.

Akma noktası parafin içeriği ve mum kristal oluşumu gibi faktörlerden etkilenir. Sıcaklık düştükçe mum kristalleri oluşabilir ve yağ akışını engelleyebilir.

Akma Noktasının Önemi

• Düşük Sıcaklık Performansı: Akma noktası, yağın akış özelliklerini koruduğu en düşük sıcaklığı belirtir; bu, soğuk koşullarda yeterli yağlamanın sağlanması açısından çok önemlidir.
• Yağlayıcı Seçimi: Akma noktası, düşük sıcaklıktaki uygulamalar için yağlayıcı seçerken önemli bir kriterdir. Yağların beklenen en düşük çalışma sıcaklığının altında akma noktalarına sahip olması gerekir.
• Ekipman Koruması: Uygun akma noktalarına sahip yağlayıcıların kullanılması, yağın katılaşmasından kaynaklanan hasarı önler, bu da aşınmanın artmasına ve ekipman arızasına neden olabilir.
• Enerji verimliliği: Düşük sıcaklıklarda optimum viskozitenin korunması, makinedeki iç sürtünmeyi azaltarak ekipmanın daha verimli çalışmasına ve enerji tüketiminin azalmasına olanak tanır.

Petrol Ürünlerinin Akma Noktasının Ölçülmesi

ASTM D97 Manuel Yöntem

ASTM D97 manuel yöntemi, petrol ürünlerinin akma noktasını belirler.

Prosedür, yağ numunesinin bir banyoda soğutulmasını içerir. Beklenen akma noktasının 9°C üzerinde ve sonrasında her 3°C'de, numune kavanozu yüzey hareketini kontrol etmek için eğilir.

Akış görülmediğinde kavanoz 5 saniye boyunca yatay olarak tutulur. Yağ hala akmıyorsa akma noktasını belirlemek için bu sıcaklığa 3°C eklenir.

ASTM D5949 Otomatik Yöntem

ASTM D5949 akma noktasının ölçülmesi için otomatik bir alternatif sunar. Bu yöntemde numuneyi soğutan ve optik sensörlerle hareketi algılayan bir alet kullanılır.

Yağ 1,5±0,1°C/dakika hızla soğutulur. 1°C veya 3°C aralıklarla numune yüzeyine bir sıkıştırılmış gaz darbesi uygulanır.

Çoklu optik dedektörler herhangi bir hareketi izler. Hareketin tespit edildiği en düşük sıcaklık akma noktası olarak kaydedilir.

Akma Noktası Düşürücü Nedir?

Akma noktası düşürücüler, petrol ürünleri ve yağlayıcıların düşük sıcaklıkta akış özelliklerini geliştirmek için kullanılan katkı maddeleridir.

Akma noktası düşürücülerin yaygın türleri arasında alkillenmiş naftalinler, polimetakrilatlar ve etilen-vinil asetat kopolimerleri bulunur. Bu maddeler, sıcaklık düştükçe yağlarda doğal olarak oluşan parafin mumu kristallerinin oluşumunu ve büyümesini değiştirerek çalışır.

Akma noktası düşürücüler, mum kristallerinin şeklini ve boyutunu değiştirerek, yağ akışını engelleyebilecek büyük, birbirine kenetlenen yapıların oluşumunu engeller. Bu, yağın doğal akma noktasının altındaki sıcaklıklarda pompalanabilir kalmasını sağlar.

Çeşitli Yağlayıcıların ve Yağların Akma Noktası

Yağlayıcı/Yağ Tipi	Akma Noktası (°C)
Ham yağlar	-40 ila 30
Parafinik baz yağlar	-15 ila -40
Mineral yağ	-9 ila -40
Poliol esterler	-40 ila -70
Dizel yakıtlar	-35 ila -55
Hidrolik yağlar	-30 ila -60
Motor yağları	-30 ila -50
Şanzıman sıvıları	-40 ila -55
Dişli yağları	-30 ila -45
Soğutma yağları	-50 ila -70

Akma Noktasını Etkileyen Faktörler

Yağ Bileşimi

Ham petrolün akma noktası bileşiminden, özellikle de parafin mumu içeriğinden önemli ölçüde etkilenir. Daha yüksek parafin içeriğine sahip ham yağlar genellikle daha yüksek akma noktaları sergiler.

Ham petrolün kaynağı da önemli bir rol oynamaktadır, çünkü farklı coğrafi konumlar, farklı kimyasal bileşimlere sahip petroller üretmektedir. Örneğin, Kuzey Denizi ham petrolleri diğer bölgelerdeki ham petrollerle karşılaştırıldığında sıklıkla farklı akma noktası özelliklerine sahiptir.

Katkı maddeleri

Akma noktası düşürücüler (PPD'ler), petrol ürünlerinin akma noktasını etkili bir şekilde düşürebilen katkı maddeleridir. Olefin kopolimerleri ve alkillenmiş naftalinler gibi bu katkı maddeleri, mum kristal oluşumunu değiştirerek çalışır.

PPD'ler mum moleküllerinin yanal kristal büyümesine müdahale ederek bunların düşük sıcaklıklarda yağ akışını engelleyen büyük, birbirine kenetlenen yapılar oluşturmasını engeller.

Viskozite

Viskozite ve akma noktası, yağlama yağlarının yakından ilişkili özellikleridir. Genellikle daha yüksek viskozite indeksine sahip yağlar daha düşük akma noktasına sahip olma eğilimindedir.

Balmumu Görünüm Sıcaklığı: Akma Noktasından Farkı ve Önemi

Bulutlanma noktası olarak da bilinen balmumu görünüm sıcaklığı (WAT), akma noktasından farklıdır ancak düşük sıcaklıklarda yağın davranışının anlaşılmasında aynı derecede önemlidir. WAT, yağda mum kristallerinin ilk oluşmaya başladığı sıcaklıktır; akma noktası ise yağın hala akmaya devam ettiği en düşük sıcaklıktır.

SSS

Akma noktası motor yağı performansını nasıl etkiler?

Düşük akma noktası, motor yağının soğuk sıcaklıklarda bile akabilmesini ve hareketli parçaları etkili bir şekilde yağlayabilmesini sağlayarak, soğuk çalıştırma sırasında motorun hasar görmesini önler.

Biyodizelin akma noktası geleneksel dizelle karşılaştırıldığında nasıldır?

Biyodizel genellikle geleneksel dizelden daha yüksek bir akma noktasına sahiptir ve bu da soğuk iklimlerde katkı maddesi olmadan veya petrol bazlı dizel ile karıştırılmadan kullanımını sınırlayabilmektedir.

Sonuç olarak

Akma noktası, yağlama yağları ve yakıtların çok önemli bir özelliğidir. Çeşitli uygulamalarda uygun yağlama ve yakıt akışının sürdürülmesi için gerekli olan, bir sıvının akabileceği en düşük sıcaklığı gösterir.

Akma noktasının anlaşılması, belirli çalışma koşulları için uygun yağlayıcıların ve yakıtların seçilmesine yardımcı olur. Akma noktası ve önemi hakkında daha fazla bilgi edinmek için sektör uzmanlarına danışın veya güvenilir teknik kaynaklara başvurun.